GPU và VGA khác nhau như thế nào? Tìm hiểu cách gọi đúng 2025

Thứ Ba 07/10/2025
Luân Vũ

Nhiều người mới tự build PC thường nhầm giữa hai khái niệm GPU và VGA, khiến việc chọn linh kiện trở nên khó khăn. Thực tế, GPU là con chip xử lý đồ họa, còn VGA (card đồ họa) là bảng mạch hoàn chỉnh chứa GPU. Bài viết của GearVN sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt và chọn đúng linh kiện cho PC.

Những điểm chính
GPU là con chip xử lý đồ họa, trong khi Card đồ họa (VGA) là linh kiện phần cứng hoàn chỉnh chứa con chip GPU đó.
VGA là tên gọi thông dụng tại Việt Nam để chỉ cả chiếc Card đồ họa, dù về kỹ thuật đây là một chuẩn kết nối cũ.
Hiệu năng của card đồ họa được quyết định chủ yếu bởi model GPU (ví dụ: RTX 4060), chứ không phải chỉ do thương hiệu sản xuất.
Các hãng như ASUS, MSI tạo ra sự khác biệt bằng cách cải thiện hệ thống tản nhiệt, chất lượng linh kiện và thiết kế của card.
Khi nâng cấp card đồ họa, cần kiểm tra công suất bộ nguồn (PSU) và kích thước thùng máy (case) để đảm bảo tương thích.

1. Định nghĩa GPU, Card đồ họa và VGA

1.1. GPU là gì?

GPU là viết tắt của Graphics Processing Unit, dịch ra là Đơn vị xử lý đồ họa. Đây là một con chip bán dẫn thực hiện các phép toán phức tạp liên quan đến hình ảnh và đồ họa. GPU là con chip xử lý đồ họa, chuyên trách về mặt hình ảnh của toàn bộ hệ thống máy tính.

Vai trò chính của GPU là tăng tốc việc tạo ra và hiển thị hình ảnh, video và hoạt ảnh. Sức mạnh của một con chip GPU được đo lường qua các thông số như số nhân xử lý, xung nhịp, sẽ quyết định trực tiếp đến hiệu năng đồ họa của máy tính.

Trên thị trường hiện nay có ba nhà sản xuất GPU chính:

NVIDIA: Nổi tiếng với các dòng card đồ họa GeForce RTX và GTX.
AMD: Đối thủ cạnh tranh trực tiếp với các dòng Radeon RX.
Intel: Mới tham gia thị trường card đồ họa rời với dòng Arc Graphics.

GPU là viết tắt của Graphics Processing Unit có nghĩa là đơn vị xử lý đồ họa

1.2. Card đồ họa (Graphics Card) là gì?

Card đồ họa là một linh kiện phần cứng hoàn chỉnh có dạng một bảng mạch in (PCB). Linh kiện này được lắp vào bo mạch chủ của máy tính và chịu trách nhiệm xử lý và xuất tín hiệu hình ảnh ra màn hình. Cần lưu ý rằng, GPU chỉ là một thành phần nằm trên card đồ họa.

Một card đồ họa hoàn chỉnh được cấu thành từ nhiều bộ phận quan trọng:

GPU (Graphics Processing Unit): Trái tim và bộ não xử lý, quyết định sức mạnh chính của card.
VRAM (Video RAM): Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên dành riêng cho đồ họa, VRAM hoạt động như một bộ đệm tốc độ cao để lưu trữ dữ liệu hình ảnh và kết cấu (textures) mà GPU cần truy cập nhanh chóng.
Hệ thống tản nhiệt: Bao gồm quạt, các lá tản nhiệt bằng nhôm (heatsink) và ống đồng. Bộ phận này có nhiệm vụ giữ cho GPU hoạt động ở nhiệt độ an toàn, tránh tình trạng quá nhiệt làm giảm hiệu năng.
Bo mạch PCB: Bảng mạch chính, là nền tảng kết nối tất cả các linh kiện trên card đồ họa lại với nhau.
Các cổng xuất hình: Các cổng như HDMI, DisplayPort được dùng để kết nối card đồ họa với màn hình máy tính.
Bộ phận cấp nguồn: Các chân cắm và mạch VRM chịu trách nhiệm cung cấp và điều chỉnh điện năng cho GPU, các thành phần khác hoạt động ổn định.

Card đồ họa là một linh kiện phần cứng hoàn chỉnh có dạng một bảng mạch in

1.3. VGA là gì và tại sao lại có sự nhầm lẫn?

Sự nhầm lẫn phổ biến giữa các thuật ngữ này phần lớn xuất phát từ cái tên VGA. Đây là một thuật ngữ cũ và có nhiều ý nghĩa khác nhau trong lịch sử phát triển của máy tính, gây ra sự không rõ ràng cho người dùng mới.

Về mặt kỹ thuật, VGA có ba ý nghĩa chính:

Chuẩn kết nối VGA: Đây là một chuẩn kết nối analog cũ, thường có đầu cắm màu xanh dương với 15 chân cắm. Chuẩn này từng rất phổ biến nhưng hiện nay đã gần như bị thay thế hoàn toàn bởi các chuẩn HDMI và DisplayPort cho chất lượng hình ảnh tốt hơn.
Độ phân giải VGA: VGA cũng là tên của một độ phân giải màn hình cũ, cụ thể là 640x480 pixels. Đây là tiêu chuẩn trong những ngày đầu của máy tính cá nhân.
Tên gọi thông dụng cho card đồ họa: Tại Việt Nam, người dùng thường gọi tắt toàn bộ chiếc card đồ họa là card VGA hoặc đơn giản là VGA. Cách gọi này đã trở nên phổ biến trong giao tiếp hàng ngày, tại các cửa hàng máy tính và trên các diễn đàn công nghệ.

Vì vậy, khi bạn nghe ai đó nói về mua VGA mới hay nâng cấp VGA, họ gần như chắc chắn đang đề cập đến việc mua hoặc nâng cấp toàn bộ chiếc card đồ họa, chứ không phải cổng kết nối. Sự nhầm lẫn này hoàn toàn dễ hiểu và đã được chấp nhận rộng rãi trong cộng đồng.

Tại Việt Nam, người dùng thường gọi tắt toàn bộ chiếc card đồ họa là card VGA

2. Bảng so sánh GPU và Card đồ họa (VGA)

Tiêu chí	GPU (Graphics Processing Unit)	Card đồ họa (Thường gọi là VGA)
Bản chất	Là một con chip xử lý chuyên dụng, một thành phần đơn lẻ.	Là một linh kiện phần cứng hoàn chỉnh, một bảng mạch phức tạp.
Chức năng	Xử lý các phép toán và dữ liệu đồ họa.	Chứa GPU và các thành phần khác để xử lý và xuất tín hiệu hình ảnh ra màn hình.
Thành phần	Chỉ bao gồm các nhân xử lý (như nhân CUDA của NVIDIA) và các bộ điều khiển.	Gồm GPU, VRAM, hệ thống tản nhiệt, PCB, các cổng kết nối và mạch cấp nguồn.
Ví dụ	Chip NVIDIA GeForce RTX 4060, Chip AMD Radeon RX 7700 XT.	ASUS TUF Gaming GeForce RTX 4060, MSI Gaming X Trio Radeon RX 7700 XT.

3. Yếu tố quyết định sức mạnh của card màn hình

3.1. Sức mạnh gốc đến từ GPU

Model GPU là yếu tố chính, quyết định khoảng 80 - 90% hiệu năng tổng thể của một chiếc card đồ họa chính là model GPU được tích hợp bên trong. Các con chip như RTX 4060, RTX 4070, hay RX 7700 XT chính là nền tảng sức mạnh xử lý.

Điều này có nghĩa là tất cả các card đồ họa cùng model GPU từ những thương hiệu khác nhau như ASUS, MSI, GIGABYTE sẽ có mức hiệu năng cơ bản tương đương nhau. Do đó, khi chọn mua card màn hình, yếu tố đầu tiên bạn cần xác định là model GPU nào phù hợp với nhu cầu và ngân sách của mình.

3.2. Vai trò của hãng sản xuất (ASUS, MSI, GIGABYTE)

Các hãng này (còn được gọi là AIB - Add-in Board partners) sẽ nhận chip GPU gốc từ NVIDIA, AMD hoặc Intel và xây dựng nên một chiếc card đồ họa hoàn chỉnh với những tùy biến riêng. Sự khác biệt giữa các phiên bản đến từ các yếu tố sau:

Hệ thống tản nhiệt: Đây là yếu tố khác biệt lớn nhất. Một hệ thống tản nhiệt tốt hơn sẽ giúp GPU hoạt động mát mẻ hơn. Điều này cho phép card duy trì hiệu năng cao ổn định trong thời gian dài và hoạt động êm ái hơn.
Chất lượng linh kiện: Các phiên bản cao cấp thường được trang bị linh kiện tốt hơn như mạch cấp nguồn (VRM) mạnh mẽ, tụ điện bền bỉ. Những yếu tố này quyết định đến sự ổn định khi ép xung (OC - Overclocking) và tuổi thọ lâu dài của sản phẩm.
Thiết kế và tính năng phụ: Các hãng tạo ra sự khác biệt về mặt thẩm mỹ với thiết kế hầm hố, hệ thống đèn LED RGB, tấm ốp lưng bảo vệ mạch. Họ cũng cung cấp các phần mềm độc quyền để người dùng dễ dàng tinh chỉnh hiệu năng và đèn LED.
Chính sách bảo hành, hậu mãi: Uy tín thương hiệu và chính sách bảo hành là một giá trị gia tăng quan trọng. Một thương hiệu lớn với dịch vụ hậu mãi tốt sẽ mang lại sự an tâm cho người dùng trong suốt quá trình sử dụng.

Hãng sản xuất sẽ xây dựng chiếc card đồ họa hoàn chỉnh với những tùy biến riêng

4. Hướng dẫn sử dụng thuật ngữ đúng cách

4.1. Khi nào dùng GPU

Bạn nên sử dụng thuật ngữ GPU khi muốn nói về các khía cạnh công nghệ hoặc so sánh hiệu năng giữa các con chip.

Khi so sánh hiệu năng gốc: GPU RTX 4070 mạnh hơn GPU RTX 4060 khoảng 20%.
Khi nói về công nghệ phần mềm: Công nghệ DLSS 4 (Frame Generation) của NVIDIA yêu cầu GPU thuộc dòng GeForce RTX 50 series.
Khi thảo luận về kiến trúc bên trong: Kiến trúc Ada Lovelace của GPU thế hệ mới mang lại hiệu quả năng lượng vượt trội.

4.2. Khi nào dùng Card đồ họa hoặc VGA

Hãy sử dụng Card đồ họa hoặc cách gọi thông dụng VGA khi bạn đang đề cập đến một sản phẩm vật lý cụ thể mà bạn có thể mua, bán, lắp đặt hoặc nhìn thấy.

Khi nói về việc mua bán, nâng cấp: Tôi cần mua một chiếc VGA mới để chơi game Cyberpunk 2077 hoặc Cấu hình PC của tôi cần một card đồ họa mạnh hơn.
Khi chỉ một sản phẩm thương mại: Chiếc card đồ họa ASUS ROG Strix GeForce RTX 4090 có thiết kế rất đẹp.
Khi lắp ráp máy tính: Hãy cắm card đồ họa vào khe cắm PCIe trên bo mạch chủ.

Bạn có thể nói là cắm card đồ họa vào khe cắm PCIe trên bo mạch chủ

5. Câu hỏi thường gặp

5.1. GPU Onboard (tích hợp) khác gì Card đồ họa rời?

GPU Onboard là GPU nằm trong CPU, dùng chung RAM hệ thống nên tiết kiệm chi phí và điện năng. Loại này phù hợp cho nhu cầu cơ bản như lướt web, xem phim, hay làm việc văn phòng.

Trong khi đó, card đồ họa rời có GPU và VRAM riêng, mang lại hiệu năng vượt trội cho game, đồ họa 3D, dựng video và các tác vụ nặng khác như AI.

5.2. Có thể nâng cấp GPU trên laptop không?

Hầu hết các mẫu laptop hiện nay đều không thể nâng cấp GPU. Lý do là vì chip GPU trên laptop thường được hàn chết (soldered) trực tiếp lên bo mạch chủ để tối ưu hóa không gian, tản nhiệt và hiệu quả năng lượng.

Do đó, người dùng cần lựa chọn cấu hình laptop phù hợp với nhu cầu sử dụng ngay từ đầu. Bạn cần cân nhắc kỹ các tác vụ sẽ thực hiện trong tương lai để chọn một chiếc laptop có GPU đủ mạnh, vì khả năng nâng cấp về sau gần như là không có.

Hầu hết các mẫu laptop hiện nay đều không thể nâng cấp GPU

Đa phần laptop hiện nay đều không thể nâng cấp GPU

5.3. Cần lưu ý gì khi chọn mua Card đồ họa (VGA) cho PC?

Để đảm bảo card đồ họa mới tương thích và hoạt động tối ưu với hệ thống PC của bạn, hãy kiểm tra các yếu tố sau:

Xác định nhu cầu sử dụng: Bạn chơi game ở độ phân giải nào (Full HD, 2K, hay 4K)? Bạn sử dụng phần mềm đồ họa nào? Việc xác định rõ nhu cầu sẽ giúp bạn chọn được model GPU có hiệu năng phù hợp, tránh lãng phí.
Kiểm tra bộ nguồn (PSU): Card đồ họa là một trong những linh kiện tiêu thụ nhiều điện nhất. Hãy chắc chắn rằng bộ nguồn máy tính (PSU) của bạn có đủ công suất và có đủ đầu cắm nguồn phụ theo yêu cầu của nhà sản xuất card.
Kiểm tra kích thước thùng máy (Case): Các card đồ họa hiệu năng cao thường có kích thước rất lớn. Bạn cần đo đạc không gian bên trong thùng máy (case) để đảm bảo có đủ chỗ để lắp đặt card mà không bị cấn hay vướng các linh kiện khác.
Lựa chọn thương hiệu và phiên bản: Sau khi đã chọn được model GPU, hãy cân nhắc giữa các phiên bản từ các thương hiệu khác nhau dựa trên ngân sách, chất lượng tản nhiệt, thiết kế và chế độ bảo hành.

5.4. Card đồ họa có cần VRAM nhiều không?

Dung lượng VRAM rất quan trọng, đặc biệt khi bạn chơi game ở độ phân giải cao (2K, 4K) hoặc làm việc với các file thiết kế, video có dung lượng lớn. Tuy nhiên, sức mạnh của con chip GPU vẫn là yếu tố quyết định hiệu năng chính.

Xem thêm:
Top card màn hình dành cho thiết kế đồ họa 2D/3D tốt 2025
Top card màn hình chơi Liên Minh Huyền Thoại tối ưu, FPS ổn định
Top card đồ họa chơi GTA 5 max setting tốt 2025

GPU là chip xử lý, còn Card đồ họa (hay VGA theo cách gọi thông dụng) là toàn bộ linh kiện phần cứng hoàn chỉnh. Nếu bạn đang tìm kiếm một chiếc card màn hình chính hãng với hiệu năng mạnh mẽ, hãy tham khảo ngay các sản phẩm tại GearVN, chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn xây dựng một cấu hình tối ưu nhất.